Prawo karne to zestawienie reguł mających źródło w prawie rzymskim. Dotyczą formy przeprowadzania procesu karnego i możliwości warunkowych, które uznawane są za konieczne do jego prawomocności. Tworząc listę tych reguł podkreśla się, że największe znaczenie ma pięć / dziesięć z nich. Za najważniejsze uznaje się:
Zasada winy
Obywatel dokonujący czynu zakazanego, może odpowiadać za czyn tylko wtedy, kiedy można postawić wobec niej zarzuty (gdy są okoliczności wiążące z określonym czynem i sprawiają, że dana osoba jest za nie odpowiedzialna). Jeżeli sprawca jest w jakiś sposób upośledzony, bądź nie odpowiadał sam za siebie podczas czynu, sprawca nie popełnił przestępstwa. W zgodzie z przepisem z artykułu pierwszego, trzeciego kodeksu karnego.
Zasada karnej odpowiedzialności za czyn
Odpowiedzialność jest powiązana tylko ze sprawami, które zostały zrealizowane (zaniechania / działania). Nie ma możliwości ukarania kogoś za pogląd, jego myśli czy ewentualne zamiary. Wina zostaje uznana, kiedy czyjaś myśl / pogląd / zamiar ujawni się w działaniu.
Zasada humanitaryzmu
Reguły prawne są tak skonstruowane, że w ich centrum jest istota ludzka. Na tej podstawie uważa się, że nawet nałożenie kary i poniesieniu konsekwencji nie powinno prowadzić do nieludzkiego traktowania. Zatem winno się mieć na uwadze, że stawiane konsekwencje i roszczenia powinny być stosowane w granicach ludzkich możliwości, stosowane kary nie mogą człowieka upodlać, poniżać i być okrutnymi.
Zasada odpowiedzialności osobistej i indywidualnej
Bazują na tej zasadzie – przestępstwo jest indywidualnym czynem sprawcy. Nawet w sytuacji, kiedy była to większa grupa, w określeniu problematyki – obowiązuje reguła podejścia indywidualnego. Odpowiedzialność karna ma usposobienie indywidualne, ale także osobiste. Winy i konsekwencji danego postępku nie może wziąć na siebie inna osoba niż sprawca.
Zasada nullum crimen sine lege
Czyli w tłumaczeniu „nie ma przestępstwa bez ustawy”. Wiele specjalistów prawnych uważa, że jest to najbardziej istotna reguła obecnego prawa karnego. Ta zasada jest uznawana za główny, pierwszorzędny element każdego państwa o ustroju demokratycznym. (źródło informacji ⇒ http://www.adwokatbochynski.pl)
Jest ona zawarta w artykule numer 42 Konstytucji Rzeczypospolitej i brzmi ona: „odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia”.
Wynika z niej to, że karne prawo musi być spisane i zamieszczone w ustawie. Przestępstwo musi być sprecyzowane, dokładnie wyjaśnione i przytoczone. Prawo nie może działa do tyłu (wstecz), zgodnie z „lex retro non agit”. Nie można wyciągać konsekwencji od osób, które popełniły czyn karygodny, jeśli w czasie postępku, nie był on czynem karalnym.
